Osoby ze spektrum autyzmu i zespołem Aspergera w szczególny sposób odbierają świat i rzeczywistość.
Wśród objawów ASD często występują silne zainteresowania lub pasje, które odbierane są jako dziwne i problematyczne. Koncentracja i szczególne zainteresowanie stricte jedną konkretna kategorią zawęża spostrzeganie i całościowy odbiór rzeczywistości.
Niekorzystnie wpływa to również na relacje społeczne i odbiór danej osoby przez rówieśników.
Co Zrobić Jak pomóc ?!!
Po Pierwsze – KONTROLUJ DOSTĘP NIE ZAINTERESOWANIE !!!
Każdy ma prawo wybrać własną pasję bądź hobby. Jednak nie właściwe jest poświęcanie temu całego swojego czasu. Destrukcyjne jest gdy dominuje ona całym życiem a każda aktywność czy rozmowa prowadzi do jednego tematu.
Niesie to za sobą dyskomfort, wiele trudności w szczególności w odbiorze danej osoby przez społeczeństwo.
Jak Pomóc ? Jak Reagować?
W tej sytuacji należy pomóc osobie z autyzmem w nauczeniu się, gdzie i kiedy możliwe i właściwe jest oddawanie się swojej pasji.
Zwłaszcza gdy szczególne zainteresowanie nie jest odpowiednie dla osoby w pewnym wieku, np. młody dorosły nadal uwielbia pociągi, zbierać pokemony bądź figurki z bajek.
Wówczas podczas terapii/ psychoterapii dana osoba powinna nauczyć się, że jej zainteresowanie jest w porządku lecz powinno być częścią jego życia domowego.
Nie może władać jego czasem w szkole czy w pracy.
Nauczyć się, że może rozmawiać o swoim zainteresowaniu lecz musi mieć świadomość, że inne osoby w jego wieku nie będą zainteresowane tą rozmową.
Wzmacniaj Podejmowanie innych tematów rozmów jak i ograniczenie się od rozmowy na wybrany przez siebie temat.
Kluczowym jest Nabywanie Umiejętności Różnorodnych Tematów Do Rozmowy
Niektóre osoby muszą nauczyć się mówienia o czymś innym niż tylko o swoich szczególnych zainteresowaniach. Struktura wizualna może często wspierać tą umiejętność. Świetnie sprawdzająca się propozycja stosowana w gabinecie z psychoterapeutą która w dalszym postępowaniu pacjent przenosi na życie rodzinne to ,, Bilety Konwersacyjne”
Dana osoba dostaje początkowo 20 biletów które może wykorzystać dziennie na rozmowę o swoim ,, specyficznym zainteresowaniu” ( dzięki temu odbiera tą interwencje jako atrakcyjną i chętnie podejmuje współpracę) z dnia na dzień liczba biletów zmniejsza się a dana osoba dostaje inne bilety dzięki którym będzie rozmawiać na tematy ją mniej interesujące aczkolwiek w dalszym ciągu będące w kręgu jej zainteresowań. Z biegiem trwania terapii dana osoba nabywa umiejętność rozmowy na różne tematy co korzystnie wpływa na kształtowanie się jej relacji w społeczeństwie.
Drugim często zgłaszanym problemem z jakim borykają się osoby ze spektrum autyzmu są zaburzenia odżywiania i schematyczność spożywania posiłków. Jednostajna, monotonna dieta.
Coraz częściej pojawiająca się trudnością u osób z zaburzeniami spektrum autyzmu jest wybiórczość pokarmowa. Schematyczne spożywanie posiłków, monotonna dieta ma niekorzystny wpływ na samopoczucie zdrowie psychofizyczne każdego z nas.
Jak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe?
Jak nad nimi pracować zwłaszcza u osób z zaburzeniami spektrum autyzmu u których przywiązanie do stałych, schematycznych produktów jest tak silne?!
Z analizy i wyników badań nad przepracowywaniem schematów i pracą z zaburzeniami odżywiania efektywna okazuje się psychoterapia. Praca nad zrozumieniem występowywania owych sztywności, nawiązywanie odpowiedniej relacji z jedzeniem a przede wszystkim wypracowywanie nowych korzystnych dla funkcjonowania organizmu nawyków żywieniowych.
W wypracowaniu i zmianie odżywiania ważna jest harmonia, spokój i zgoda wewnętrzna. Nie należy zmuszać dziecka do spożywania niechcianych posiłków.
Skuteczną metodą jest zapoznawanie go z nowymi zdrowszymi wersjami pożywienia. Stosowanie pomocy wizualnych aby pokazać dziecku, że najpierw ma wziąć kęs preferowanego przez siebie pożywienia a następnie spróbować coś czego teoretycznie nie lubi. Każda porcja niechcianego posiłku zostaje wynagrodzona zjedzeniem czegoś pożądanego.
Pamiętajmy aby stawiać małe, miarowe kroki naprzód. Niektóre dzieci mogą mieć problem z zaakceptowaniem czegoś nowego na swoim talerzu, a tym bardziej z przełknięciem nieznanego produktu. Zacznijmy od umiejscowieniem nowego pożywienia w miseczce obok talerzu dziecka.
Zwróć uwagę, że dzieci z zaburzeniami spektrum autyzmu, zespolem Aspergera często też borykają się z nadwrażliwościa zapachowa na wszelakie produkty. Codziennie staraj się przesuwać miseczkę bliżej talerza dziecka w celu pozwolenia zaakceptowania przez nie nowego produktu. Następnie poproś dziecko o dotykanie, wąchanie. Niech interakcja dziecka z jedzeniem staje się coraz głębsza. Najpierw połóż mu dany produkt na języku i poproś aby wypluło. Dopiero w kolejnym etapie poproś o połknięcie. Oswajanie wzrokowe, zapachowe wpłynie korzystnie na późniejszą chęć smakowania.
Zachowaj spokój i odpręż się. Zmuszanie dzieci do jedzenia kiedy są zaniepokojone lub stawiają opór prowadzi do walki o dominację, która z całą pewnością przemieni miejsce posiłków w pole bitwy. Kłótnie, przymilanie się do dziecka albo karanie go za to, że nie jakiegoś pokarmu wytworzy długotrwałe problemy emocjonalne związane z jedzeniem.
Wszyscy zmieniamy swoje nawyki żywieniowe w ciągu życia. Możemy przez pewien czas lubić jakieś produkty a później nie jeść go przez kilka miesięcy. Do żywienia dzieci również należy podchodzić z dystansem. Zdrowy rozsądek i balans odgrywa tu kluczową rolę. Nie narzucajmy dziecku sztywno ,, swoich preferencji żywieniowych”. Celem właściwego żywienia jest stałe zapewnienie dziecku wartości odżywczych zawartych w różnych rodzajach pożywienia. Co to oznacza?! Prawidłowa dieta powinna składać się z porcji co najmniej trzech warzy, dwóch owoców, porcji mięsa bądź alternatywnego źródła białka oraz z czterech produktów mlecznych. Dzieci mogą rozszerzać swój repertuar żywieniowy w miarę jak będą dorastać.
Co ze schematami w żywieniu ? Czy je zmieniać?!
Schematyczna i monotonną dietę możemy próbować rozszerzyć korzystając z programu terapii o której pisałam na początku.
Natomiast gdy twoje dziecko je tylko określone pokarmy, zachowanie elastyczności jest bardzo ważne. Tutaj kluczowym jest dostarczanie odpowiednich wartości odżywczych. Jeżeli dziecko żywi się kurczakiem, marchewkami i pałeczkami serowymi i ma ochotę zjadania tego na śniadanie nie ma żadnych przeciwwskazań aby mu to podawać. Nie warto toczyć walki i wojny o zjedzenie w porze porannej posiłku śniadaniowego. Jeśli w porze obiadowej wykazuje chęć na zjedzenie owsianki, owoców, jogurtów również jest to w porządku. Założenie, że określone dania możemy jeść o konkretnych porach jest zwyczajem kulturowym i nie jest najważniejsze. Celem jest odżywcza i zbilansowana dieta i wypracowywanie zdrowych nawyków żywieniowych.
pozdrawiam serdecznie psycholog, psychoterapeuta Klaudia Put